Diagnostyka labolatoryjna

Badania zawarte w rozszerzonym pakiecie tarczycowym umożliwiają wykrycie chorób tarczycy, ocenę ich charakteru (nadczynność, niedoczynność) oraz przyczyn (zaburzenia pierwotne i wtórne, podłoże autoimmunologiczne).

Pomiar TSH pozwala najszybciej wykryć zaburzenia tarczycy, nawet w momencie, kiedy poziomy hormonów tarczycy - FT3 i FT4 pozostają w normie. Stąd też badanie to często jest pierwszym i jedynym laboratoryjnym testem w diagnostyce chorób tarczycy. Ocena poziomów hormonów tarczycy przydatna być jednak może przy podejrzeniu innych niż pierwotne przyczyn chorób tarczycy (np. drugorzędowa niedoczynność/nadczynność tarczycy) oraz u pacjentów leczonych z powodu chorób tarczycy.

Autoimmunologiczne podłoże chorób tarczycy wykazać można oceniając miano przeciwciał: anty- TPO, anty-TG i TRAb. Anty-TPO w znacznie podwyższonym mianie charakterystyczne jest dla zapalenia tarczycy w chorobie Hashimoto, choć występować też może w chorobie Gravesa- Basedowa. Niższe miana anty-TPO mogą wskazywać na inne choroby tarczycy, ale obserwowane są też u zdrowych ludzi. Ocena przeciwciał przeciw receptorowi TSH (TRAb) jest najbardziej przydatna w różnicowaniu choroby Gravesa-Basedowa od choroby Hashimoto w stadium nadczynności i od poporodowego zapalenia tarczycy. Miano przeciwciał przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) może być podwyższone w różnych chorobach tarczycy, głównie wynikających z niedoboru jodu i zapaleń tego narządu.

Badania aboratoryjny chorób wątroby i dróg żółciowych mają na celu wykrycie uszkodzenia wątroby oraz określenie jego stopnia i zidentyfikowanie przyczyny, a także rozpoznanie ewentualnych powikłań.

Do najczęstszych zleconych badań wskazujących na patologie wątrobową należą oznaczenia: aktywności enzymów wątrobowych ALT, AST, GGTP, ALP), stężeń bilirubiny. Badania krwi w pakiecie dobrano tak, by możliwa była ocena funkcji wątroby przy równoczesnym rozpoznaniu lub wykluczeniu dwóch czynników zakaźnych, prowadzących do upośledzenia czynności wątroby: wirusów zapalenia wątroby typu B: anty-HBV i zapalenia wątroby typu C: anty-HCV.

Pakiet ma na celu rozpoznanie w organizmie niedoboru żelaza, którego poważną konsekwencją może być niedokrwistość, czyli anemia spowodowana niedoborem żelaza. Morfologia krwi jest uniwersalnym badaniem krwi pozwalającym także na rozpoznawanie niedokrwistości. Świadczą o niej m.in.: zmienność kształtu i wielkości erytrocytów, stężenie hemoglobiny i wielkość hematokrytu. Zaburzenia wielkości i kształtu erytrocytów łączą się z niedoborami żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12.

Pakiet dostarcza przesłanek dla ustalenia przyczyn otyłości, pozwala na rozpoznaje zespołu metabolicznego i ocenę ryzyka jego powikłań. Otyłość, powodująca nadmierną masę ciała, wiąże się z przekroczeniem ilości tkanki tłuszczowej w organizmie do ponad 20% masy całkowitej u kobiet i 25% u mężczyzn. Z nieprawidłową masą ciała współistnieją inne zaburzenia tworzące obraz tzw. zespołu metabolicznego, MS (ang. metabolic syndrome). Konsekwencją MS jest zwiększone ryzyko m.in. miażdżycy i cukrzycy oraz ich powikłań: chorób serca i naczyń, nerek, udaru i demencji.

Pomiar TSH umożliwia wskazanie niedoczynności tarczycy jako endokrynologicznej przyczyny otyłości. Lipidogram i pomiar stężenia glukozy we krwi pozwalają na rozpoznanie istotnych kryteriów MS: dyslipidemii (przekroczenie stężeń cholesterolu, CHOL; trójglicerydów, TG; lekkich frakcji, LDL) oraz przekroczonego stężenie glukozy we krwi (hiperglikemii). Otyłości związanej z MS towarzyszy często podwyższenie stężenia kwasu moczowego w surowicy, wiążące się z hiperglikemią, hipertriglicerydemią i obniżonym stężeniem HDL. Wzrost stężenia kwasu moczowego wpływa na wzrost ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i nerek. Leptyna jest hormonem produkowanym przez komórki tłuszczowe (adipocyty). Jej wpływ na otyłość polega na hamowaniu gromadzenia tłuszczu w adipocytach lub hamowanie apetytu przez wywoływanie uczucia sytości. Działa optymalnie w określonym zakresie stężenia we krwi. Zbyt małe stężenie świadczy o jej deficycie, zbyt wysokie, współistniejące z otyłością, świadczy o wytworzeniu oporności na leptynę spowodowanego jej nadmiarem we krwi.

Badania zawarte w tym pakiecie to zestaw umożliwiający poszerzoną ocenę stanu zdrowia, sprawności metabolizmu, jak i potencjalnych zaburzeń endokrynologicznych. Oznaczenia CRP oraz żelaza i ferrytyny uzupełniają informacje uzyskane w morfologii krwi. Podwyższone stężenie białka CRP świadczy o istniejącym w organizmie stanie zapalnym, który powinien być wyeliminowany przed rozpoczęciem diety czy wzmożonej aktywności fizycznej. Obniżone poziomy żelaza i ferrytyny wskazują na ryzyko rozwoju anemii syderopenicznej. Poziom elektrolitów (sodu i potasu) jest istotny w ocenie wydolności serca u osób z zaburzeniami krążenia i funkcji nerek oraz aktywnych fizycznie osób zdrowych. Zaburzenia przemian węglowodanów powodują zmiany stężeń glukozy i insuliny na czczo, które wskazywać mogą na stan przedcukrzycowy lub nawet cukrzycę. Na podstawie wyników tych dwóch parametrów wyliczyć można tzw. wskaźnik HOMA-IR, informujący o insulinooporności. Ze wzrostem wartości tego wskaźnika rośnie ryzyko rozwoju cukrzycy. Poziom glukozy we krwi na przestrzeni 3 miesięcy poprzedzających badanie ocenić można na podstawie odsetka hemoglobiny glikowanej. Wyniki lipidogramu pozwalają na ocenę metabolizmu tłuszczów. Wśród parametrów tego badania znajdziemy cholesterol całkowity, cholesterol LDL, nie-HDL oraz trójglicerydy - powiązane ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz cholesterol HDL, mający udział w zmniejszaniu tego ryzyka. Do zaburzeń funkcji naczyń prowadzić też może podwyższony poziom kwasu moczowego. Jego skutkiem jest też dna moczanowa. Zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi może być wynikiem zaburzeń metabolicznych, skutkiem diety bogatej w puryny (mięso, podroby, owoce morza) i produkty zawierające syrop glukozowo- fruktozowy, jak i nadużywania alkoholu.

Oznaczenie kreatyniny (wraz z wyliczeniem wskaźnika eGFR) pozwala na wykrycie niewydolności tego narządu. Podstawowym badaniem obrazującym funkcję tarczycy jest TSH. Ocena poziomów wolnych frakcji hormonów tarczycy (fT3 i fT4) przydatna być może przy podejrzeniu innych niż pierwotne przyczyn chorób tarczycy (np. drugorzędowa niedoczynność/nadczynność tarczycy) oraz u pacjentów z chorobliwą otyłością oraz tych leczonych z powodu chorób tarczycy. Autoprzeciwciała anty-TPO w znacznie podwyższonym mianie świadczyć mogą o autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy w chorobie Hashimoto. Innym hormonem regulującym przemiany metaboliczne jest kortyzol. W pakiecie znalazło się też oznaczenie witaminy D3. Ta witamina-hormon jest niezbędna dla mocnych kości, ale ma swój udział również w regulacji funkcji układu odpornościowego, wpływa też na samopoczucie.

Problemy z kondycją włosów, szczególnie te objawiające się ich wypadaniem, a w końcu łysieniem mogą mieć wiele przyczyn. Należą do nich między innymi niedobory witamin i składników mineralnych, które stosunkowo łatwo można wyrównać. Ten defekt kosmetyczny powinien też skłonić do diagnostyki w kierunku poważniejszych problemów, takich jak choroby tarczycy czy zaburzenia poziomu hormonów płciowych.

Proponowany pakiet badań, pozwoli wykryć zarówno niedobory, jak i zaburzenia endokrynologiczne skutkujące problemami z włosami.

Morfologia krwi, ferrytyna – badania w kierunku niedoboru żelaza i powodowanej tym niedoborem anemii. TSH – podstawowe badanie w kierunku chorób tarczycy. FSH, testosteron – badania w kierunku zaburzeń hormonów płciowych. Witamina B12, witamina D, cynk – oznaczenie stężenia składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju włosa we krwi, pozwalające stwierdzić ich ewentualne niedobory.

Dieta wegetariańska, a zwłaszcza wegańska, może powodować deficyt w organizmie witaminy B12 i aminokwasów egzogennych. Zestaw badań proponowanych w Pakiecie dla WEGAN i WEGETARIAN umożliwia bezpośrednie wykrycie deficytów wynikających ze zbyt ubogiej diety (zaburzenia poziomu białek, witamin B, żelaza) i zaburzeń przemiany materii pośrednio związanych ze zbyt ubogą dietą np. wapń oraz ogólną ocenę kondycji organizmu.

W zestawie badań uwzględniono, obok pomiaru białka całkowitego, oznaczenie albuminy, głównego białka osocza, wykorzystywanego dla oceny stanu odżywienia (wskaźnik głodzenia, niedoboru białka w diecie), a także w diagnostyce chorób wątroby i nerek, ocenie wchłania pokarmu itd. Analogicznie, witamina B12, niezbędna dla syntezy kwasów nukleinowych i przebiegu procesów oddechowych komórki, obecna głównie w pożywieniu pochodzenia zwierzęcego, u wegan/wegetarian powinna być szczególnie monitorowana. Obok oznaczenia B12 uwzględniono oznaczenie homocysteiny, białka istotnego dla przemiany materii, której stężenie rośnie w przypadku deficytu witaminy B12 oraz kwasu foliowego i witaminy B6. Brak aktywnej fizjologicznie formy żelaza w diecie roślinnej spowodował umieszczenie w pakiecie dwóch oznaczeń wiążących się ze statusem żelaza: Fe i ferrytyny. Pozostałe badania umieszczone w pakiecie obrazują ogólny status badanego, pośrednio informując o konieczności działań korygujących.